Συνέντευξη του Γιάννη Παρασκευόπουλου, εκπροσώπου τύπου των Οικολόγων Πρασίνων στην «Αριστερή Στρουθοκάμηλο»

 

Μία μέρα πριν την έναρξη των εργασιών του ιδρυτικού συνεδρίου του νέου κόμματος της Αριστεράς (και της Οικολογίας, ελπίζουμε), δημοσιεύουμε συνέντευξη του Γ. Παρασκευόπουλου, ενός εκ των δύο εκπροσώπων τύπου των Οικολόγων Πρασίνων, ελπίζοντας να συμβάλλουμε σε μια κατατοπιστικότερη εικόνα για το τι είναι και τι θέλουν οι ΟΠ και τι σχέση μπορεί να έχουν με το νέο οικο-αριστερό κόμμα που ξεκινά και επισήμως την Κυριακή, μετά από μια εννεάμηνη εμπειρία αυτόνομης ύπαρξης ως Δημοκρατική Αριστερά. Σκοπός της συνέντευξης και ευχή μας όπως και του Γ.Π. (όλων, παλιών συντρόφων της ΕΚΟ), μαζί με τις ευχές του για το συνέδριο, είναι να φανεί χρήσιμη στην συνέχιση ενός διαλόγου που έχει ανοίξει ανάμεσα στους δύο, συγγενείς πολιτικά, χώρους.
Τις ερωτήσεις επιμελήθηκαν η Βασιλίκα Σαριλάκη και ο Γιώργος Παπασπυρόπουλος.

------------------------------------------------ 

1. Νομίζεις ότι η εξέλιξη του χώρου από την ΕΚΟ μέχρι σήμερα (οικολόγοι εναλλακτικοί, πράσινη πολιτική, οικολόγοι πράσινοι) έχει προσφέρει ένα σαφές και διακριτό πολιτικό στίγμα και πως αποτυπώνεται αυτό; Έχει δώσει και ποιες απαντήσεις που να κάνουν τους ΟΠ σήμερα κάτι παραπάνω από ένα θεματικό κόμμα;
Βασική διαφορά με τη δεκαετία του ’80 και την Εναλλακτική Κίνηση Οικολόγων (Ε.Κ.Ο.), είναι ότι ξέρουμε πια τη διαφορά ανάμεσα σε πολιτικό φορέα, κίνημα και Μ.Κ.Ο. και δεν προσπαθούμε πια να είμαστε και τα τρία: με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις και με τα κινήματα, επιδιώκουμε συνέργειες και όχι αλληλοεπικάλυψη.
Από τα πρώτα εκείνα χρόνια έχουμε κρατήσει μια ισχυρή διάθεση αμφισβήτησης, μαζί με τη δέσμευση σε αξίες όπως η ελευθερία, η ισότητα, η δικαιοσύνη, η ειρήνη. Προσπαθούμε όμως να επανασχεδιάσουμε την πολιτική με βάση τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η οικολογική κρίση και η ανάγκη για υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων για όλους. 
Από την άποψη αυτή οι Πράσινοι δεν είμαστε ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο θεματικό κόμμα από την Αριστερά που δίνει ανάλογη κεντρική σημασία στην Κοινωνική Δικαιοσύνη, την παραδοσιακή Δεξιά που βάζει στο επίκεντρο το Νόμο και την Τάξη, ή τους φιλελεύθερους που επιλέγουν ως πρόταγμα την ατομική ευημερία και την ανάπτυξη.

2. Ποιες είναι σήμερα οι οικολογικές προτεραιότητες κατά τους ΟΠ και ποια η ιεράρχησή τους σε σχέση με τα κεντρικά πολιτικά ζητήματα;
Για πολλά χρόνια, κύρια οικολογική προτεραιότητα στην Ελλάδα ήταν η διχοτόμηση της χώρας ανάμεσα στο 1/3 που επιβαρύνεται με όλες τις παρενέργειες της ανάπτυξης, και στα υπόλοιπα 2/3 των ορεινών – ημιορεινών περιοχών (αλλά και των μη τουριστικών νησιών) που ερημώνουν.
Με την κρίση, όμως, η σύνδεση του περιβάλλοντος με την κεντρική πολιτική γίνεται πολύ πιο άμεση, όπως συνέβη σε όλες τις χώρες από όπου πέρασε το Δ.Ν.Τ: αρκεί να σκεφτούμε ότι από το Μνημόνιο και τις επικαιροποιήσεις του περνούν ο ακρωτηριασμός του σιδηροδρόμου, το fast track, η εκποίηση της (κατά μεγάλο μέρος ακίνητης και με ζωτική περιβαλλοντική σημασία) δημόσιας περιουσίας, οι περικοπές στις συγκοινωνίες και μια σειρά άλλες ρυθμίσεις. Ακόμη πιο επικίνδυνος είναι όμως ο επενδυτικός προσανατολισμός, με κύριες αιχμές τις εξορύξεις και τον all-inclusive τουρισμό μεγάλης κλίμακας με τις Π.Ο.Τ.Α., τα γήπεδα γκολφ σε άνυδρες περιοχές και τη μηδενική σύνδεση με την τοπική οικονομία. Κεντρικό πολιτικό ζήτημα είναι λοιπόν για μας να διαμορφωθεί ένα συνολικό σχέδιο διεξόδου, που να απαντά ταυτόχρονα και συνδυασμένα στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση.

3. Ποια είναι η θέση των ΟΠ για τον Ασωπό; Θεωρείς ότι το κίνημα αυτό έχει υποστηριχθεί αρκετά; Δεν είναι απαραίτητη μια καμπάνια διαρκείας (τουλάχιστον με την επιμονή κινημάτων όπως το «δεν πληρώνω») μέχρι να παρθούν απτά μέτρα και όχι σποραδικές παρεμβάσεις εδώ ή στο ευρωκοινοβούλιο και τι κάνουν οι ΟΠ γι αυτό εκτός της συνεισφοράς τους στις τοπικές επιτροπές κατοίκων (όπως και τα άλλα κόμματα άλλωστε);
Για τον Ασωπό, οι Οικολόγοι Πράσινοι κάναμε μια κεντρική καμπάνια δημοσιοποίησης τουλάχιστον δυόμιση χρόνων, με επιμονή αντίστοιχη των κινημάτων που αναφέρεις. Με τις προσπάθειες αυτές, δικές μας αλλά και πολλών άλλων, το πρόβλημα αναγνωρίστηκε και από το κράτος. Το πρόβλημα είναι ότι τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν είναι εξαιρετικά ανεπαρκή και δεν λύνουν το πρόβλημα της απορρύπανσης ούτε απαντούν στο «ποιος πληρώνει». Τώρα εστιάζουμε λοιπόν στις πιέσεις για οργανωμένη απορρύπανση, πιέσεις που δεν είναι πάντα θεαματικές: Θέτουμε το θέμα στις συναντήσεις με υπουργούς, συζητάμε το ενδεχόμενο ενός μόνιμου Παρατηρητηρίου για τον Ασωπό. Παράλληλα προωθούμε με επιμονή, ως επείγοντα στόχο, τη θέσπιση ανώτατων ορίων στην παρουσία εξασθενούς χρωμίου στο νερό.

4. Η θέση σας για τις ΜΚΟ: χρειάζεται έλεγχος, ειδικά στις περιβαλλοντικές ΜΚΟ, κατά πόσον εκπληρούν όρους και προϋποθέσεις χρηματοδότησης και τι δράσεις έχουν σχετικά με όρους διαφάνειας; Σημειωτέον ότι πολλά γνωστά στελέχη και των ΟΠ συμμετέχουν σε τέτοιες οργανώσεις – τηρούν τους όρους διαφάνειας και λογοδοσίας που οι ΟΠ τηρούν για το κόμμα τους;
Για τις Μ.Κ.Ο. που έχουν και ευρωπαϊκές ή κρατικές χρηματοδοτήσεις, φυσικά και χρειάζεται έλεγχος και διαφάνεια στα οικονομικά τους. Από τον χώρο αυτό έχουν άλλωστε κατατεθεί συγκεκριμένες προτάσεις για ακόμη μεγαλύτερη διαφάνεια, ώστε να ενισχύεται και η δική τους ανεξαρτησία. Οι Οικολόγοι Πράσινοι επιδιώκουμε πάντως μια ισχυρή Κοινωνία Πολιτών, με ευρεία συμμετοχή πολιτών σε τέτοιες οργανώσεις, ώστε οι χρηματοδοτήσεις αυτές να έχουν δευτερεύοντα μόνο ρόλο.
Για το κόμμα μας είναι τιμή να έχει μέλη και στελέχη και από τους χώρους αυτούς. Οι οργανώσεις όπου συμμετέχουν στελέχη μας, εννοείται ότι δεν υφίστανται διοικητικούς και οικονομικούς ελέγχους από τους Οικολόγους Πράσινους, τηρούν όμως στο ακέραιο τις αρχές της διαφάνειας και της λογοδοσίας.

5. Ποια είναι η θέση σας για το μνημόνιο; Έχει παράπλευρες θετικές επιπτώσεις ή είναι ένα αρνητικό πακέτο μέτρων που απορρίπτετε; Μιλάμε για αλλαγή μίγματος πολιτικών (πχ να πληρώσουν τα βάρη οι έχοντες) ή για άρνηση οποιουδήποτε συμβολαίου με τους πιστωτές μας;
Οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουμε από την πρώτη στιγμή απορρίψει την προσφυγή στο μηχανισμό του Δ.Ν.Τ., προβάλλοντας ως εναλλακτική λύση την ομόφωνη σχεδόν πρόταση του ευρωκοινοβουλίου (έκθεση Γκήγκολντ, Μάρτιος 2010) για έκδοση ευρωπαϊκών ομολόγων για τις χώρες με πρόβλημα επιτοκίων και δανεισμού. Οι πολιτικές του Μνημονίου κινούνται στα ίδια πλαίσια με τις συνταγές του Δ.Ν.Τ. που έχουν εφαρμοστεί σε δεκάδες χώρες με καταστροφικά αποτελέσματα: συνθλίβουν την οικονομία και περιμένουν την ανάκαμψη μέσω επενδύσεων σε εξαγωγικούς τομείς (συνήθως με λεηλασία των φυσικών πόρων). Δε θέλουμε λοιπόν ούτε το Μνημόνιο, ούτε επιστροφή στην πριν το Μνημόνιο εποχή και σε όσα μας οδήγησαν σε αυτό.
Δική μας θέση είναι ότι πρέπει να επενδύσουμε, άμεσα και εκτεταμένα, σε μια ταυτόχρονη διέξοδο από την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση. Κάτι τέτοιο απαιτεί και δημοσιονομική εξυγίανση, με έφοδο στις γκρίζες περιουσίες που συσσωρεύτηκαν από διαφθορά και φοροδιαφυγή, δικαιότερη κατανομή των βαρών, απόλυτη διαφάνεια, ορθολογικότερες δημόσιες δαπάνες, δραστική μείωση των εξοπλισμών, αλλά και παράλληλη αναβάθμιση των συλλογικών αγαθών που μπορούν να αναπληρώσουν ένα μέρος από τη χαμένη αγοραστική μας δύναμη. Ως Πράσινοι είμαστε αντίθετοι στη συσσώρευση ελλειμμάτων και χρεών χωρίς σοβαρούς λόγους, γιατί αυτό σημαίνει μετακύλιση βαρών στις επόμενες γενιές. Αυξημένες δημόσιες δαπάνες πρέπει κατ’ αρχή να καλύπτονται με υψηλότερη φορολόγηση, με δίκαιη όμως κατανομή.
Όλα αυτά είναι αλλαγές που χρωστάμε πρώτα από όλα στον εαυτό μας, ως κοινωνία. Στο βαθμό όμως που εξακολουθούμε να δανειζόμαστε περισσότερα από όσα επιστρέφουμε και ζητάμε από τους πιστωτές μας να συνεχίσουν να μας δανείζουν, αναπόφευκτα θα διαπραγματευθούμε μαζί τους. Ως Ευρωπαίοι πολίτες όμως έχουμε την απαίτηση να μην επιβάλλει η Ευρώπη σε καμιά χώρα όρους που αντιστρατεύονται την κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

6. Η θέση σας για την εκκλησιαστική περιουσία: αναγνωρίζετε την νομιμότητά της ή ζητάτε τον λογιστικό, νομικό επανέλεγχό της ; Τι φορολόγηση πρέπει να έχουν οι 2500 ΝΠΔΔ της εκκλησίας; Πρέπει οι κληρικοί και το υπόλοιπο προσωπικό της να είναι δημόσιοι υπάλληλοι; Τι έργο προσφέρουν ως μέλη μιας συγκεκριμένης θρησκευτικής οργάνωσης; Να χωριστεί η εκκλησία από το κράτος;
Η εκκλησία είναι απαραίτητο να χωριστεί από το κράτος, ώστε να διαφυλάσσεται η θρησκευτική ουδετερότητα της εξουσίας. Το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας δεν είναι νομικό. Νομικός, λογιστικός επανέλεγχος ας γίνει, αλλά η πιθανότητα να αλλάξει κάτι ουσιαστικό είναι πολύ μικρή. Τα νομικά πρόσωπα της εκκλησίας θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον την ίδια φορολόγηση που έχουν και οι Μ.Κ.Ο. Η μισθοδοσία των κληρικών θα πρέπει να απεξαρτηθεί από το κράτος, όμως εδώ τα πράγματα είναι λεπτά: αν θεσπιστεί να χρηματοδοτείται από την εκκλησιαστική περιουσία, κινδυνεύουμε να γεμίσουμε τη χώρα εκατοντάδες καταστροφικά σχέδια real estate, όπως αυτό της Μονής Τοπλού στην Κρήτη. Προσωπικά θα έβλεπα ίσως λογικότερο έναν ειδικό προαιρετικό φόρο για τους πιστούς κάθε θρησκεύματος, όπως ισχύει από δεκαετίες σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες.

7. Η θέση σας για τους εξοπλισμούς: Να παγώσουν; Να συνεχίσουν; Χρειάζονται; Ή να αρνηθούμε την αποπληρωμή τους ως αποτέλεσμα πελατειακών και εθνικιστικών συμφερόντων;
Οι εξοπλισμοί ήταν επί χρόνια ένα εργαλείο εξαγωγής θέσεων εργασίας προς τις πολεμικές βιομηχανίες άλλων χωρών, και παράλληλα ένα εργαλείο εκτεταμένης διαφθοράς. Είναι αυτονόητο ότι δεν εξυπηρετούν πια καμιά ανάγκη της χώρας, αφού θα χρειαζόταν άδεια των δανειστών μας για να τους χρησιμοποιήσουμε. Χρειάζεται λοιπόν να μειωθούν δραστικά. 
Ορισμένες περιπτώσεις, όπως οι παραγγελίες που συμφωνήθηκαν την περασμένη άνοιξη όταν ήμασταν ουσιαστικά υπό χρεοκοπία, αποτελούν καραμπινάτες περιπτώσεις «απεχθούς» χρέους και θα πρέπει να μην πληρωθούν. Το θέμα αυτό το έχουμε φέρει και στο ευρωκοινοβούλιο, ενώ ο Κον Μπεντίτ ζήτησε ανοικτά από τον πρωθυπουργό να αρνηθεί την πληρωμή.

8. Για την καταλήστευση του δημοσίου: να καταργηθεί η παραγραφή, να γίνει αναδρομικός έλεγχος εισοδημάτων, καταθέσεων, αποκτημένων περιουσιών από πολιτικούς και υπαλλήλους του δημοσίου και των ΔΕΚΟ; Να γίνει κατάσχεση όσων δεν μπορούν να δικαιολογηθούν από τα νόμιμα εισοδήματα πχ από το ’81 και μετά;
Είναι κάτι που οι Οικολόγοι Πράσινοι το έχουμε ζητήσει δημόσια από το Μάιο του 2010, και το ξαναθέσαμε πρόσφατα και στον υπουργό Οικονομικών: να δοθεί στη δημοσιότητα το πρώτο και το τελευταίο «Πόθεν Έσχες» κάθε πολιτικού και στελέχους της διοίκησης και να επιστρέψει στο Δημόσιο, ως όφελος από παράνομες πράξεις, κάθε απόκτημα που δε δικαιολογείται από τις φορολογικές δηλώσεις.

9. Τι χρειάζεται να γίνει με την δικαιοσύνη; Ποιες μεταρρυθμίσεις θα την κάνουν ανεξάρτητη, δίκαιη και λειτουργική;
Για τα θέματα της δικαιοσύνης, όπως και για τα υπόλοιπα ζητήματα διακυβέρνησης και αλλαγών στο πολιτικό σύστημα, επεξεργαζόμαστε τις προτάσεις μας αυτή την περίοδο. Τα θέματα αυτά έχουμε συμφωνήσει να περιληφθούν και στην ατζέντα των συζητήσεων με τη Δημοκρατική Αριστερά.

10. Ποια είναι η πρόταση εξουσίας για την αντιμετώπιση της κρίσης;
Απέναντι στην κρίση, οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας και την κοινωνία. Οι παλιές βεβαιότητες έχουν καταρρεύσει, και πλήρες σχέδιο για τα νέα δεδομένα δεν έχει κατατεθεί από κανένα πολιτικό χώρο. 
Για την ελληνική πολιτική, οι Οικολόγοι Πράσινοι καταθέτουμε πλήθος συγκεκριμένων και συνεκτικών προτάσεων, που όμως χρειάζονται ακόμη πολλή δουλειά, εκτεταμένη όσμωση με την κοινωνία και σημαντική πίστωση χρόνου για να γίνουν ολοκληρωμένο πολιτικό σχέδιο και να ενταχθούν σε μια πρόταση εξουσίας. Αυτά που μας λείπουν όμως, δεν τα βλέπουμε δυστυχώς να υπάρχουν ούτε και σε άλλους πολιτικούς χώρους, παρόλο που αυτοί διαθέτουν τη θεσμική και διοικητική εμπειρία που λείπει σε εμάς.
Για το άμεσο μέλλον, ρίχνουμε λοιπόν το βάρος μας στις απαντήσεις σε τοπικό επίπεδο, όπου υπάρχουν δυνατότητες βιώσιμων απαντήσεων, αλλά και στην Ευρώπη, όπου μπορούν να κριθούν πολλά και όπου ήδη διαμορφώνονται στο ευρωκοινοβούλιο ευρύτερες συναινέσεις για προτάσεις που οι κυβερνήσεις και η Κομισιόν δε θέλουν ούτε να ακούσουν: ευρωομόλογα, φόρος χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, μίνιμουμ κοινός φορολογικός συντελεστής 25% για τις επιχειρήσεις.
Σε εθνικό όμως επίπεδο, είναι δύσκολο να οικοδομηθεί μια αξιόπιστη (αντι)πρόταση εξουσίας, πριν κατακαθίσει η σκόνη από την κατάρρευση του πολιτικού σκηνικού και καταφέρουμε να δούμε σε τι οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα μπορεί να στηριχθεί κανείς για να ασκήσει πολιτική. 

11. Ποιοι πολιτικοί χώροι «έχουν αξίες διαμετρικά αντίθετες» από τις δικές σας;
Είναι, νομίζω, σαφές ότι μιλάμε για την άκρα δεξιά και τους υποστηρικτές της τυφλής βίας. 

12. Ποιες δυνάμεις εκτός ΔΑ και Συν θα συναντήσετε προσεχώς για διάλογο;
Μας απασχολεί η επικοινωνία με χώρους κοινωνικού φιλελευθερισμού, αλλά και η συνάντηση με ελευθεριακά ρεύματα και κινήματα. Σύντομα θα είμαστε σε θέση να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα γι’ αυτό. 

13. Τι σημαίνει «ούτε δεξιά, ούτε αριστερά, μόνο πράσινα»; Εσύ προσωπικά που τοποθετείσαι στον άξονα αριστεράς – δεξιάς;
Προφανώς αναφέρεσαι στη φράση «Δεν είμαστε αριστερά, δεν είμαστε δεξιά, αλλά πράσινοι», από την πολιτική απόφαση του συνεδρίου μας τον Ιούνιο του 2009. Στο ίδιο κείμενο, η αμέσως προηγούμενη φράση λέει ότι το πράσινο κίνημα «αποτελεί προέκταση και σημερινή ολοκλήρωση όλων των κινημάτων συλλογικής δράσης και κοινωνικής χειραφέτησης, αξιοποιεί χωρίς δογματισμό και προσκόλληση σε ιδεολογίες τις καλύτερες παραδόσεις και προτάσεις από το κίνημα για την ανθρώπινη χειραφέτηση, το σοσιαλιστικό και εργατικό κίνημα και τα κινήματα της αμφισβήτησης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας, της προστασίας του περιβάλλοντος και των εναλλακτικών λύσεων».
Για την προσωπική μου τώρα τοποθέτηση, τώρα: έχοντας ζήσει την Αριστερά μόνο ως ενεργός σε κινήματα και ποτέ ως μέλος πολιτικών της οργανώσεων, νιώθω ότι η – ελληνική τουλάχιστον – αριστερά δε μπόρεσε ποτέ να καταλάβει αυτό που λέμε «προτεραιότητα του κοινωνικού». Είναι φορές, όπως με το μεγάλο κίνημα αμφισβήτησης του 2000-2003, που ό,τι αγγίζουν, μοιάζει να γίνεται κυριολεκτικά στάχτη. Είχα γράψει κι ένα σχετικό άρθρο στην ΕΠΟΧΗ, αμέσως μετά τη Θεσσαλονίκη του 2003.
Αντίθετα με συγκινεί η επιλογή των πρώτων Πράσινων να διαλέξουν ως όνομά τους ένα χρώμα: χωρίς φορτίο διακηρύξεων και αξιώσεων, δήλωνε μόνο ότι τα (τότε) παιδιά της αριστεράς έφευγαν από το σπίτι για κάτι τελείως νέο (στη Γερμανία, κόκκινο είναι το χρώμα και των σοσιαλδημοκρατών).
Στην ιδρυτική συνδιάσκεψη των Οικολόγων Πράσινων είχα πει ότι τη φυσιογνωμία μας τη βλέπω ως «πέρα από την Αριστερά», φέρνοντας τότε ως παραδείγματα τους Ζαπατίστας, τα κινήματα αμφισβήτησης και τα πρώτα βήματα των Πράσινων. Εξακολουθώ να το πιστεύω.

14. Τι εννοείτε με την «οικοδόμηση θεματικών πλειοψηφιών»; Φαντάζομαι ότι αυτό εκφράζει τον «εγκάρσιο διεμβολισμό του πολιτικού συστήματος» - είναι όμως δυνατόν αυτό να γίνει σε κοινωνικά και οικονομικά θέματα όπου ο νεοφιλελευθερισμός, το πελατειακό κράτος, η διαφθορά, η αμοιβή της εργασίας, οι δημόσιες επενδύσεις, το κοινωνικό κράτος κλπ διαχωρίζουν κάθετα τις πολιτικές δυνάμεις και τους οπαδούς τους;
Για μας η πολιτική δε γίνεται πια μόνο μέσα από τα κόμματα, και η κοινωνία δεν απαρτίζεται μόνο από τα ακροατήρια (ή, πολύ περισσότερο, τους «οπαδούς») των κομμάτων. 
Μεγάλο μέρος των πολιτών ενεργοποιείται πια κυρίως για συγκεκριμένα θέματα που τους συγκινούν και ο στόχος για θεματικές πλειοψηφίες απευθύνεται πρώτα σε αυτούς. Τέτοιες θεματικές πλειοψηφίες αποτελούν, άλλωστε, και αναγκαία βάση για κάθε μελλοντική προγραμματική συμφωνία μεταξύ κομμάτων.

Εκτίμησή μας είναι ότι τα κομματικά τείχη δεν είναι πλέον σταθερά, μεγάλο ποσοστό των πολιτών αμφισβητεί το πολιτικό σύστημα και την πολιτική όπως είναι τουλάχιστον σήμερα. Περισσότερο από κάθετους διαχωρισμούς μεταξύ πολιτικών δυνάμεων, τα περισσότερα από τα θέματα που αναφέρεις, διχάζουν από καιρό τα ίδια τα κόμματα εξουσίας στο εσωτερικό τους. Και για να θέσω κι εγώ ένα «αιρετικό» ερώτημα, τι θα εμπόδιζε σήμερα τη Δημοκρατική Αριστερά να συνεργαστεί με τη Φιλελεύθερη Συμμαχία ή τη «Δράση» του κ. Μάνου για θέματα διαφάνειας ή πολιτικής για τα ναρκωτικά;

15. Αλήθεια, «κανένα από τα άλλα κόμματα δεν έχει πείσει, έστω κατ’ ελάχιστο, την κοινωνία ότι είναι (και) οικολογικό»; Πχ η Δημοκρατική Αριστερά που περιλαμβάνει τον πρώην τομέα οικολογίας του Συν αλλά και μέλη οικολογικών οργανώσεων και πρώην μέλη των ΟΠ;
Για να δώσω μια σαφέστερη εικόνα, θα αναφερθώ στον αείμνηστο Μιχάλη Παπαγιαννάκη: ο ίδιος δήλωνε πάντα αριστερός, η κοινωνία όμως σταθερά τον θεωρούσε οικολόγο. Εκτίμησή μας είναι ότι η Δημοκρατική Αριστερά προς το παρόν απέχει αρκετά από κάτι τέτοιο. Άλλο να περιλαμβάνει ένα κόμμα (και) άτομα με οικολογική ευαισθησία και δράση, άλλο να καταγράφεται στην κοινωνία ένα κόμμα ως οικολογικό.

16. Ο θεματικός διάλογος αντί του συνολικού σε ένα κοινό φόρουμ – όπως προτάθηκε από την ΔΑ – γιατί απορρίπτεται από τους ΟΠ; Δεν υπάρχει κοινή αξιακή βάση με την ΔΑ, και ίσως και με τον Συν;
Η πραγματικότητα είναι κάπως διαφορετική. Το θεματικό διάλογο τον προτείναμε εμείς προς τη Δημοκρατική Αριστερά, πρόταση που ήδη κατέληξε σε συμφωνία να συζητήσουμε για έξι συγκεκριμένα θέματα. Η πρόταση που απορρίψαμε, αφορούσε εφ’ όλης της ύλης προγραμματική διαπραγμάτευση, με δημιουργία μόνιμου κοινού φόρουμ των δύο κομμάτων. Η επίκληση κοινών αξιών μπορεί να στηρίξει σχέσεις διαλόγου και επικοινωνίας, όχι όμως και την επιδίωξη προνομιακής πολιτικής σχέσης ή κοινής πολιτικής προοπτικής.

17. Γιατί ανακοινώνονται «συμφωνίες διαλόγου» αντί αποτελέσματα συμπτώσεων σε επιμέρους θέματα για τα οποία μπορούν να βγαίνουν κοινές ανακοινώσεις; Πολλοί – κι εμείς μεταξύ αυτών - αντιλαμβάνονται αυτές τις συμφωνίες σαν επικοινωνιακά ευρήματα χωρίς ουσία. Τι εμποδίζει την άμεση ανακοίνωση συμπτώσεων; Μήπως η απόφασή σας να μην συνεργαζόσαστε με κανέναν στις εκλογές, όσες κοινές θέσεις κι αν προκύπτουν;
Στα θέματα που θα συζητήσουμε, δεν υπάρχουν μόνο συμπτώσεις αλλά και σοβαρές διαφωνίες. Με το Συνασπισμό, για παράδειγμα, συνυπογράφουμε την έκκληση για Λογιστικό Έλεγχο του χρέους ως βήμα διαφάνειας, διαφωνούμε όμως κατηγορηματικά με τις αντιλήψεις που προεξοφλούν ότι το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χρέους θα αποδειχθεί απεχθές. Με τη Δημοκρατική Αριστερά οι θέσεις μας για το Ελληνικό είναι αντίθετες, καθώς θεωρούμε ότι σε μια πόλη με έλλειμμα 50.000 στρεμμάτων πρασίνου δεν υπάρχουν περιθώρια για οικοδόμηση άκτιστης δημόσιας γης.
ποδεχθήκαμε όμως την πρότασή τους να το συζητήσουμε, και πιθανότατα θα συμφωνήσουμε στο Ελληνικό δε μπορεί να διατεθεί για το χρέος. Συγκλίσεις και αποκλίσεις θα έχουμε και για τα περισσότερα από τα θέματα που θα συζητηθούν. Μέχρι στιγμής δεν είχαμε καμιά πίεση, ούτε από τη Δημοκρατική Αριστερά ούτε από το Συνασπισμό, να επιταχύνουμε την πορεία των συζητήσεων αυτών.
Να τονίσω πάντως ότι τα κόμματα δεν προσδιορίζονται μόνο από τις θέσεις τους, αλλά και από τις προτεραιότητες, τη φυσιογνωμία, το στίγμα, της στρατηγική τους. Έχω την αίσθηση ότι και η ίδια η δημιουργία της Δημοκρατικής Αριστεράς καθορίστηκε περισσότερο από τέτοιες παραμέτρους, παρά από το καθαρά προγραμματικό σκέλος. Εκλογικές λοιπόν συνεργασίες που τα αγνοούν όλα αυτά, σπάνια έχουν καλή τύχη.

18. Η πρόταση της ΔΑ γιατί χαρακτηρίστηκε «κλειστοφοβική»; Απέκλειε κάποιους; Και επίσης «προνομιακή»; Δεν υπάρχουν κάποιες ιδιαίτερες σχέσεις με όσους μοιραζόμαστε αξίες;
Φόρουμ είναι η λατινική λέξη για την αγορά και σημαίνει από τη φύση του κάτι ανοικτό. Ένα φόρουμ που ιδρύεται κεντρικά από δύο πολιτικά κόμματα με ορίζοντα τη μεταξύ τους πολιτική σύγκλιση, αποτελεί ακριβώς το αντίθετο: ένα κλειστό δωμάτιο, που αποκλείει εκ των πραγμάτων όσους δεν ενδιαφέρονται για μια τέτοια εκλογική σύμπραξη. Διαφορετικά η πρόταση της Δημοκρατικής Αριστεράς θα δήλωνε ανοικτή και σε όσες άλλες αριστερές δυνάμεις δηλώνουν ενδιαφέρον για διάλογο με τις πράσινες ιδέες.
Σε ένα τέτοιο λοιπόν κλειστό δωμάτιο, δε θα θέλαμε να βρεθούμε με άλλο πολιτικό χώρο, παρά μόνο αν τον είχαμε όντως ερωτευθεί. 
Αξίες μοιραζόμαστε με το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας. Δε νομίζω ότι αυτό δημιουργεί από μόνο του κάποια ιδιαίτερη σχέση. 
Για τους εκτός των τειχών της αριστεράς, η πορεία της την τελευταία δεκαετία σφραγίστηκε από το δίλημμα «περισσότερη ή λιγότερη αριστερά;», δίλημμα που οδήγησε τελικά και στη διάσπασή της.
αταλαβαίνω τη συναισθηματική φόρτιση που μπορεί να έχει για έναν ολόκληρο κόσμο η απάντηση στο δίλημμα αυτό, οι Οικολόγοι Πράσινοι όμως το αντιμετώπιζαν πάντα ως κάτι που αφορά άλλους. Κι αυτό δεν έχει αλλάξει.

19. Γιατί ενώ προβάλετε την οικοδόμηση «θεματικών πλειοψηφιών» ως άξονα των συμμαχιών σας, απορρίπτετε τον χαρακτηρισμό σας ως θεματικού κόμματος;
Μίλησα γι’ αυτό, απαντώντας στην πρώτη ερώτηση: δεν είμαστε ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο «θεματικοί» από όλα τα υπόλοιπα κόμματα που επιλέγουν ένα πολιτικό πρόταγμα. 
Να προσθέσω όμως εδώ ότι οι θεματικές πλειοψηφίες δεν αφορούν μόνο ένα θέμα, και δεν περιορίζονται αποκλειστικά στο περιβάλλον: στο ευρωκοινοβούλιο, για παράδειγμα, έχει διαμορφωθεί μια ευρεία θεματική πλειοψηφία για κοινή οικονομική διακυβέρνηση σε κατευθύνσεις ριζικά διαφορετικές από αυτές που προωθούν οι κυβερνήσεις και η Κομισιόν.

20. Το αμεσοδημοκρατικό σας καταστατικό με την συλλογική ηγεσία των 6 , πιστεύετε ότι μπορεί να δώσει στην κοινωνία ένα συγκεκριμένο στίγμα ή διαχέει το μήνυμα σε προσωπικές εκπροσωπήσεις (άρα και δημιουργία κλίματος έστω παραγόντων) που χρησιμοποιούν τον χώρο που τους δίνεται και συσκοτίζουν την σαφήνεια της πολιτικής σας όπως κάνουν οι τάσεις/συνιστώσες στην αριστερά; Γιατί φοβόσαστε τους έναν/δύο προεδρεύοντες/συντονιστές εφόσον έχετε θητείες και ανακλητότητα και συνέδριο κάθε χρόνο;
Έχουμε ήδη δύο εκπροσώπους Τύπου, που αποτελούν τα κεντρικά πρόσωπα στην εκπροσώπησή μας και ασκούν τα σχετικά καθήκοντα εκ μέρους της 6μελούς γραμματείας. Παρά το χαμηλό προφίλ των εκπροσώπων, το σχήμα αυτό φαίνεται να δουλεύει στην κοινωνία, καθώς ακούγονται πολύ περισσότερο οι Οικολόγοι Πράσινοι ως συλλογικότητα, παρά τα μεμονωμένα στελέχη τους.
Προσωπικές εκπροσωπήσεις» εμφανίζονται μέχρι τώρα σε πολύ περιορισμένο βαθμό: δεν έχω, για παράδειγμα, ακούσει κριτικές ότι η δημόσια παρουσία του ευρωβουλευτή μας συσκοτίζει τη σαφήνεια της πολιτικής μας. Προσπαθούμε όμως να επιλύσουμε έγκαιρα τα προβλήματα που θα παρουσιαστούν εφόσον αποκτήσουμε κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, που εκ των πραγμάτων θα έχει πολύ μεγαλύτερη δημοσιότητα από τα κομματικά όργανα. Τα ζητήματα αυτά θα τα συζητήσουμε και στο καταστατικό μας συνέδριο, που ετοιμάζεται για τον Ιούνιο.

21. Πως σας φαίνεται ένα ομοσπονδιακό σχήμα «αριστεράς και οικολογίας» ως εναλλακτική πρόταση εξουσίας;
Μια κυβέρνηση συνεργασίας «Αριστεράς και Οικολογίας» θα την έβρισκα πολύ ενδιαφέρουσα ως πρόταση. Για να μας απασχολήσει όμως κάτι ρεαλιστικά, θα πρέπει πρώτα το εκλογικό μας άθροισμα να μεγαλώσει κατά 4-5 φορές.

22. Στις δημοτικές υπήρξαν προβλήματα στις συνεργασίες με κόμματα της αριστεράς και ποια είναι αυτά; Ο ίδιος κατεβήκατε στην Πελοπόννησο - ποια είναι η εμπειρία σας; Οι τοπικοί ΟΠ είχαν θετική στάση και βοηθητική της συνεργασίας; Που σας ενόχλησε η ΔΑ;
Στις περιφερειακές εκλογές συζητήσαμε στις περισσότερες περιφέρειες και με τη Δημοκρατική Αριστερά, και με το Συνασπισμό. Από τις συμφωνίες που καταλήξαμε, υλοποιήθηκαν μόνο όσες είχαν επικεφαλής από την αριστερά. Στις περιπτώσεις αυτές, οι συνεργασίες προχώρησαν σε πολύ θετικό κλίμα, αλλά είχαν απογοητευτικά αποτελέσματα.
Όπου όμως είχε συμφωνηθεί επικεφαλής Πράσινος (στο Νότιο Αιγαίο με ΣΥΝ, στην Πελοπόννησο με ΔΑ) ή ανένταχτος (στην Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, και με τους δύο), οι συμφωνίες έσπασαν πριν κατατεθούν τα ψηφοδέλτια.
Προβλήματα υπήρξαν ακόμη και όπου συνεργαστήκαμε: λεπτομέρειες θα ήταν καλύτερο να συζητούσαμε από κοντά. Στις περιφέρειες όπου η Δημοκρατική Αριστερά, που δεν είχε δικά της ψηφοδέλτια, προτίμησε να μη στηρίξει κανέναν παρά να ψηφίσει πράσινους.
Στην Πελοπόννησο, είχα δώσει ο ίδιος προς τη Δημοκρατική Αριστερά τις εγγυήσεις για τη στήριξη των Οικολόγων Πράσινων στο συμφωνημένο κοινό ψηφοδέλτιο, εγγυήσεις που δύο μέρες μετά κρίθηκαν ανεπαρκείς. Η ΔΑ κράτησε για τον εαυτό της τον συμφωνημένο ως κοινό τίτλο, ενώ υπήρξαν άτομα που πείστηκαν να είναι υποψήφιοι μαζί της με τη διαβεβαίωση ότι «συμμετέχουν και οι Οικολόγοι Πράσινοι». Από τους τοπικούς Ο.Π., στη συνεργασία είχε εναντιωθεί μόνο ένα στέλεχος, καταγγέλλοντάς τη μάλιστα ως «όνειδος» για το χώρο μας. Ο ίδιος τελικά έκανε δημόσια δήλωση υπέρ… του συνδυασμού της ΔΑ δύο μέρες πριν τις κάλπες, και τώρα είναι μέλος της Δημοκρατικής Αριστεράς.

23. Τα ποικίλα ρεύματα που υπάρχουν στους κόλπους σας πως εκφράζονται; Υπάρχουν αποδεκτές τάσεις όπως στους γερμανούς πράσινους (φούντις και ρεάλος) ή συγκεντρώνονται γύρω από πρόσωπα; Τι θα φέρει πχ η αντικατάσταση Τρεμόπουλου με Χρυσόγελο στην ευρωβουλή λόγω θητείας;
Τα ρεύματα στους κόλπους μας επιλέγουν τα ίδια τους τρόπους που θα εκφραστούν. Υπάρχει όμως η δικλείδα, οι εσωτερικές εκλογικές ρυθμίσεις να μην οδηγούν σε πλειοψηφικό σύστημα. 
Η θητεία Τρεμόπουλου στην ευρωβουλή δεν έχει φέρει εσωτερικές αναταράξεις, θεωρείται από όλους επιτυχημένη, και ελπίζουμε να είναι εξίσου θετική και η παρουσία του επόμενου που θα αναλάβει μετά την εναλλαγή. Η συνέχεια στις περιπτώσεις αυτές διασφαλίζεται με τη διατήρηση μιας σταθερής ομάδας συνεργατών που δεν υπόκεινται σε εναλλαγή, την εμπλοκή και του επόμενου/προηγούμενου ευρωβουλευτή με την ομάδα των συνεργατών, την πολιτική δέσμευση του ευρωβουλευτή από το πρόγραμμα και τις θέσεις των Οικολόγων Πράσινων, τη συμμετοχή στις συλλογικότητες των πράσινων ευρωβουλευτών, αλλά και τη στενή επικοινωνία του ευρωβουλευτή με την εκτελεστική γραμματεία.

(Από: http://aristeristrouthokamilos.blogspot.com/2011/03/blog-post_30.html) 

Η οικολογία στις αρχές του 21ου αιώνα - 6

 

(Συνέντευξη με τον Εδουάρδο Τζαρέλλι, καθηγητή Ιστορίας και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολώνιας, επιστημονικό σύμβουλο σύνταξης του εκδοτικού οίκου «Αριάννα»)

6. Η οικολογία του βάθους και ο επιστημονικός περιβαλλοντισμός;

Θα συμφωνήσετε ότι, τα τελευταία τριάντα χρόνια, οι αρχές της οικολογίας του βάθους είχαν πολύ πιο περιορισμένη απήχηση από εκείνες που ανέδειξε η έκθεση «Μπρούρτλαντ» κατά την δεκαετία του ’80 σχετικά με την «διαρκή ανάπτυξη». Γιατί δεν γίνεται ακόμη κατανοητό το «βεληνεκές» μιας οικολογικής προσέγγισης που θεμελιώνεται στην βαθιά ανάλυση των αιτίων της περιβαλλοντικής κρίσης;

Η έκθεση «Μπρούρτλαντ» του 1987 αποτέλεσε έκφραση μιας στοχευμένα αποδεκτής εκλαίκευσης της έννοιας της βιώσιμης ανάπτυξης, σε θέση «(να) ικανοποιεί τις ανάγκες των σύγχρονων γενεών χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ικανότητα των επόμενων γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες». Πρόκειται για μία προσέγγιση ανθρωποκεντρικής και ωφελιμιστικής μήτρας η οποία διαπερνά την δυτική πολιτική κουλτούρα του περιβαλλοντισμού και βασίζεται στην οικονομική ιδεολογία της νεωτερικότητας. Όλα τα οικονομικά μοντέλα της νεωτερικότητας προβάλλονται στο εύρος ενός μηχανικού χρόνου αρνούμενα ουσιαστικά την ισχύ της εντροπικής μη ανατρεψιμότητας της μετατροπής της ύλης και της ενέργειας. Ο περιβαλλοντικός ρεφορμισμός είχε ευρεία απήχηση καθ’όσον απόλυτα λειτουργικός στο φιλελεύθερο καπιταλιστικό αναπτυξιακό μοντέλο, διασφαλίζοντας έτσι προσβασιμότητα στο μιντιακό στερέωμα και ένα τύπο πολιτικής παρουσίας διαγώνια «φιλικής» προς όλα τα πολιτικά κόμματα και όλες τις ομάδες της οικονομικής εξουσίας.

Η «φιλανθρωπική» επιβεβαίωση της διαγενεακής αλληλεγγύης της έκθεσης «Μπρούρτλαντ» δεν διάβρωσε ποτέ τα κάστρα του οικονομισμού για να μεταλλαχθεί, με την πάροδο του χρόνου, σε ένα καθησυχαστικό κοινό τόπο καλών προθέσεων και το παράλληλο σοβαρό πρόβλημα ταυτότητας, ρόλου και εκλογικής αποδοχής για όλα τα κόμματα με έντονο οικολογικό χαρακτήρα. Κόμματα μελών διαφορετικών ιδεολογικών εμπειριών, συνενωμένων από ένα απροσδιόριστο αστικό και ατομιστικό προοδευτισμό ο οποίος δρα μέσω του αφιλοκερδούς αυθορμητισμού του ποικιλόμορφου κόσμου του εθελοντισμού, του περιβαλλοντισμού και του προστατευτισμού.

Από αυτή την άποψη, οι οικολογισμός έχει χάσει προ πολλού την ιδεολογική του ταυτότητα η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πραγματικό νεωτερισμό στο πεδίο των «πεπερασμένων» ιδεών του απώτερης νεωτερικότητας. Συνάμα, έχασε και την μεγάλη ευκαιρία να τεθεί πέραν της αριστεράς και πέραν της δεξιάς όντας καινοτομικά συντηρητικός και επαναστατικός ταυτόχρονα. Ο ολισμός, στον οποίο θεμελιώνεται τελολογικά, τίθεται ουσιαστικά με όρους ριζικής ανατροπής του παραδείγματος του δυτικού μοντέλου, όχι μέσω της αναφοράς σε προμηθεϊκές ουτοπίες αλλά μέσω της προάσπισης της σταθερότητας των φυσικών συστημάτων, του αξιακού συστήματος της Γης και της ανεπιφύλακτης υιοθέτησης της έννοιας και της αξίας του «ορίου». Τα αποτελέσματα του θεωρητικού του «μηδισμού» αντανακλώνται στην εμφανή του ανικανότητα να προβάλλει μία ριζοσπαστικά εναλλακτική εικόνα του κόσμου ως προς το ισχύον μοντέλο, να καταστεί πολιτικά το κατεξοχήν όχημα σύγκρουσης με τις ισορροπίες των εξουσιών, να εντοπίσει τον χώρο ουσιαστικής ρήξης με τον οποίο να ταυτιστεί και, εν τέλει, να ριζώσει βαθιά στην κοινωνία. Δεν είναι τυχαίο ότι το «πράσινο» πολιτικό δυναμικό χαρακτηρίζεται από μία μεταμορφική φευγαλεότητα και ένα ατομικό οπορτουνισμό, αν όχι μεγαλύτερο, τον ίδιο με τον καριερισμό που χαρακτηρίζει κάθε συστημικό κόμμα εξουσίας. Φαίνεται σχεδόν απίθανη, κατά συνέπεια, κάθε υπόθεση εκχώρησης πεδίου έκφρασης προσεγγίσεων ιδεαλιστικού βάρους και υπαρξιακής ανάτασης από μέρους του σύγχρονου πολιτικού και πολιτισμικού σκηνικού.

Η άνευ όρων συναίνεση με τις σχέσεις δύναμης και εξουσίας της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας δεν επιτρέπει την προβολή ακόμη και μορφών «λαικιστικής» ανυπακοής όπως εκείνη του Ραλφ Νάντερ ο οποίος, σε κάθε περίπτωση, εκφράζει ένα χώρο ουσιαστικής ανεξαρτησίας από τους κατασταλτικούς σχηματισμούς της δεξιάς και της αριστεράς δίνοντας φωνή σε μια εν δυνάμει εναλλακτική πλειοψηφία. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να συνοψίσουμε ότι το πολιτικό πρόβλημα του οικολογισμού είναι πρόβλημα γενικής φύσης και αφορά την αποπολιτικοποίηση της φιλελεύθερης «ανοικτής κοινωνίας». Με λίγα λόγια φωλιάζει στην διάσταση της «αρνητικής ελευθερίας» που αφαιρεί το άτομο από τα κοινά και, μέσω της σύγχυσης με την χειραφέτηση των οικονομικών συναλλαγών από κάθε περιορισμό, έχει σαν στόχο την εμπορευματοποίηση ανθρώπων, πραγμάτων και ιδεών. 

Μόνο όταν κατορθώσει η πολιτική να ερμηνεύσει αυθεντικές μορφές συμμετοχικότητας θα μπορούμε να ελπίζουμε στην συναίνεση μεταξύ ιδεών και κοινωνικών πρακτικών και στην γένεση ενός «επαναστατικού κράτους» σε θέση να ενσωματώσει τις οικολογικές αρχές και αξίες. Μόνο τότε θα είναι δυνατή η γενικευμένη παρουσία στα κοινά κάθε μειοψηφικής σκέψης και άποψης η οποία σήμερα δεν μπορεί να εκφραστεί παρά με όρους καθαρά μεταπολιτικούς, επηρεάζοντας το συλλογικό φαντασιακό «εκ των έξωθεν» χάριν της διανοητικής της καθαρότητας και της ηθικής της συνέπειας.

Η οικολογία στις αρχές του 21ου αιώνα - 5

 

(Συνέντευξη με τον Εδουάρδο Τζαρέλλι, καθηγητή Ιστορίας και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολώνιας, επιστημονικό σύμβουλο σύνταξης του εκδοτικού οίκου «Αριάννα»)
 
5. Δυο λόγια γύρω από ένα θέμα τόσο επίκαιρο όπως η από-ανάπτυξη;

Η απο-ανάπτυξη είναι ιδέα που αντλείται από την διαπίστωση ότι η παραγωγική ανάπτυξη δεν είναι δυνατόν να είναι άπειρη. Θεμελιώνεται σε δύο βασικές προβληματικές. Η πρώτη αφορά την κατάσταση της υγείας του πλανήτη και ειδικότερα την υπερθέρμανση της ατμόσφαιρας, την τήξη των πόλων και όλες τις επακόλουθες φυσικές καταστροφές, ολοένα συχνότερες και ολοένα σοβαρότερες. Η δεύτερη σχετίζεται με την προοδευτική εξάντληση των μη ανανεώσιμων πόρων του πλανήτη εξ’αιτίας της εντατικής εκμετάλλευσης δύο αιώνων εκβιομηχάνισης και, πρώτιστα, του βασικού μας ενεργητικού πόρου, του πετρελαίου. Η απο-ανάπτυξη είναι μέθοδος και τρόπος σκέψης που τίθεται με όρους κριτικής ανάλυσης της νεωτερικότητας και του παραδείγματος της «ανάπτυξης» με κάθε κόστος, όταν παραβλέπονται όρια και σοβαρότατες επιπτώσεις.

Ο Σέρζ Λατούς, ένας από τους πρωτοπόρους της ιδέας της απο-ανάπτυξης, υποστηρίζει ότι αφορά, κύρια, πρόβλημα νοοτροπίας. «Σκοπός της», διευκρινίζει, «είναι η απο-αποικιοποίηση του δυτικού φαντασιακού με την έξοδο από το ιδεολογικό δόγμα της «ανάπτυξης». Η κριτική στο παράδειγμα της νεωτερικότητας δεν αφορά μόνο τις υλικές του εκφάνσεις όπως οι οικολογικές και οικονομικές του επιπτώσεις. Αφορά, βασικά, το ιδεολογικό του υπόβαθρο και το ιδεολογικό υπόβαθρο του δυτικού πολιτισμού, καθ’όσον καλεί την κοινωνία να σπάσει τον κύκλο της παραγωγής, της εκμετάλλευσης και του κέρδους με οποιοδήποτε κόστος, με λίγα λόγια να εγκαταλείψει οριστικά τον κόσμο της μεταπρατικής ορθολογικότητας.

Η έξοδος από το φαντασιακό του κυρίαρχου οικονομισμού σημαίνει βαθιά συνειδητοποίηση του μέτρου από την πλευρά των συμπεριφορών μας, σημαίνει αυτοσυγκράτηση και καλλιέργεια της ύπαρξης στο πεδίο της ελευθερίας, της αλληλεξάρτησης και της ατομικής δημιουργικότητας απέναντι στην ενστικτώδη απληστία και στους εμβόλιμους μηχανισμούς της καταναλωτικής κοινωνίας σφυρηλατημένους στην διαστρέβλωση της έννοιας της ευτυχίας. 

Επείγει η ριζοσπαστική αναστροφή της οπτικής μας προς ένα άλλο παράδειγμα, θεμελιωμένο στην δραστική μείωση της κλίμακας των τρόπων παραγωγής και στην αποκέντρωση της παραγωγής των τροφίμων, των μεταφορών και της παραγωγής και προμήθειας ενέργειας. Μείωση κλίμακας και αποκέντρωση μπορούν να γίνουν πραγματικότητα μόνο μέσω της μεταλλαγής της διοικητικής τεχνοκρατίας σε συμμετοχικότητα θεμελιωμένη στην αλληλεγγύη. Η αντιοικονομικότητα της διοικητικής τεχνοκρατίας έγκειται στο ότι αυτοσυντηρείται σε βάρος της αποδοτικότητας και του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο δρα.

Η υπέρβαση της ολοκληρωτικής εμπορευματοποίησης και μαζικοποίησης του φιλελευθερισμού περνά από την αναγκαία αναγωγή της παγκόσμιας αγοράς σε τοπικές αγορές, αμοιβαίων ανταλλαγών χρηστικών προϊόντων, δεδομένου ότι μόνο η τοπική παραγωγή είναι σε θέση να πετύχει την πλήρη βιωσιμότητα της διαχείρισης του ενεργειακού κύκλου και των αποβλήτων. Αναλογικά, επείγει η αναγωγή των οικονομικών ανταλλαγών από το παγκόσμιο και ανταγωνιστικό επίπεδο σε ένα επίπεδο συσχέτισης και ανταποδοτικότητας πού να αναπαράγει, μέσω της δωρεάς, την κοινωνικοποίηση της οικονομίας.

Η οικολογία στις αρχές του 21ου αιώνα - 4

 

(Συνέντευξη με τον Εδουάρδο Τζαρέλλι, καθηγητή Ιστορίας και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολώνιας, επιστημονικό σύμβουλο σύνταξης του εκδοτικού οίκου «Αριάννα»)

4. Ο οικολογισμός και ο «αμερικανισμός»;

Υπάρχει μια λαϊκή αμερικανική παράδοση - που εκπροσωπείται από προσωπικότητες σχεδόν άγνωστες στην Ευρώπη όπως ο Χένρυ Τζόρτζ και ο Μπρουκ Ανταμς - η οποία κρατά μια κριτική στάση απέναντι στον σοσιαλισμό και στον φιλελευθερισμό και αντιτίθεται στον προοδευτισμό, στον ρασιοναλισμό και στον αμερικανικό γιγαντισμό, στο όνομα των «λαϊκών» αρετών. Ο Κρίστοφερ Λαντς  συλλέγει αυτή την παράδοση μέσω της καυστικής ανάγνωσης της παρακμής των ηθών «λίμπεραλ» και της αντιπαράθεσης της «κακής νεωτερικότητας» του φιλελευθερισμού με την «καλή νεωτερικότητα» της αυτοδιάθεσης των λαών στο πλαίσιο μιας παραγωγής μικρής κλίμακας και μίας μορφής άμεσης δημοκρατίας σε κλίμακα τοπικότητας, βάσει της μετριοπάθειας, της αλληλεγγύης, της ανεξαρτησίας σκέψης και της αξίας της εργασίας. 

Από οικολογικής σκοπιάς, ο αμερικανική παράδοση αναδεικνύει μια ανεπιφύλαχτη προσκόλληση στην προστασία της γης σαν βασικό στοιχείο της διασφάλισης των ατομικών ελευθεριών και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Από τις «πολιτικές αρετές» του Τόμας Τζέφερσον έως τον «μυστικισμό» των Ραλφ Ουάλντο Εμερσον και Χένρυ Θόρο και από τον πρωτοπόρο νατουραλισμό του Τζον Μούιρ έως στον προστατευτισμό του Αλντο Λέοπολντ, διαφαίνεται ένα σημαντικό κομμάτι μιας πολιτισμικής διάστασης στην οποία βασίζονται οι «τοπικές αρετές» του Βέντελ Μπέρρυ, η βιο-περιφερειακότητα των Πέτερ Μπεργκ και Κιρκπάτρικ Σέιλ και η επιστροφή στην άγρια φύση του Γκάρυ Σνάιντερ. Η ακατανίκητη έλξη από την φύση, που χαρακτηρίζει την αμερικανική διανόηση, εν είδη ουσιαστικού σημείου αναφοράς της πολιτισμικής δημιουργίας, τροφοδοτείται σίγουρα από το απέραντο και την μαγεία των τοπίων όπως και από την σοφία της ιθαγενούς κουλτούρας. Δεδομένου δε ότι ο ηδονιστικός καταναλωτισμός της αμερικανικής κοινωνίας αποδείχθηκε ο σημαντικότερος παράγοντας καταστροφής των οικολογικών ισορροπιών, το έργο των σύγχρονων αμερικανών οικολογιστών έγινε ακόμα πιο επίπονο, περισσότερο κριτικό αλλά και πιο αμφιλεγόμενο από εκείνο των προκατόχων τους.

Ο Αλντο Λέοπολντ - ιδρυτής της «Εταιρείας Αγριας Φύσης», ο οποίος έχασε την ζωή του στο πλαίσιο της προσπάθειας κατάσβεσης χορτολιβαδικής πυρκαγιάς που απειλούσε την φάρμα του - αναπαράγει απλές, πρωταρχικές, εικόνες εμπειρίας από τον φυσικό κόσμο. Η οπτική του προσφέρει μία συγκινητική αφήγηση των μεταλλαγών της φύσης στο πέρασμα των εποχών, αναλογία της κυκλικότητας που την σημαδεύει με την ελικοειδή διαδρομή της ανθρώπινης ύπαρξης. Η αφήγηση εστιάζεται στις σχέσεις ανθρώπου και φύσης για να σκιαγραφήσει μια αυθεντική βιοκεντρική προοπτική, σαν πεδίο όσμωσης οικολογικής συνείδησης, ηθικής και αισθητικής και βάση ανάπτυξης της οπτικής της οικολογίας του βάθους. Ο Λέοπολντ θέτει σε πρώτο πλάνο την αποτυχία του περιβαλλοντικού προστατευτισμού για να συμπεράνει ότι μόνο η θεώρηση της «γής σαν οργανισμό» και σαν «κοινό σπίτι» όλων επιτρέπει να την χρησιμοποιήσουμε με τον πρέποντα σεβασμό. Η υποβάθμιση της φύσης αντιστοιχεί στην συρρίκνωση της πολυπλοκότητας που την χαρακτηρίζει, της διαφορετικότητας που την συνθέτει και της ομεοστατικής της σταθερότητας, με λίγα λόγια εκείνης της ισορροπίας που τροφοδοτεί την ζωτική και την συμβολική της πληρότητα.

Βασικός κληρονόμος αυτής της οπτικής είναι ο Βέντελ Μπέρρυ, συγγραφέας, ποιητής, καθηγητής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκυ και, κυρίως, αγρότης. Η προσέγγιση του Μπέρρυ στο φαινόμενο της συστηματικής περιβαλλοντικής και πολιτισμικής υποβάθμισης της βιομηχανικής κοινωνίας οριοθετείται στην αρχή της δεκαετίας του ’60. Αντίθετα από πολλούς διανοούμενους της εποχής - δεμένους με την γενιά «Μπιτ» όπως ο Γκάρυ Σνάιντερ - ο Μπέρρυ  δεν περιπλανάται στην χώρα. Η διαμαρτυρία του στον καταναλωτισμό δεν ακολουθεί μια αγνωστική αποκοπή από τις ρίζες. Αντίθετα, εγκαλεί στην ανάδειξη των πηγών της δυτικής κουλτούρας, περιθωριοποιημένων από την προοδευτική εκβιομηχάνιση. Ο Μπέρρυ ανατρέχει στα μεγάλα έργα της ευρωπαικής κουλτούρας, από την Οδύσσεια στην Θεία Κωμωδία και στον «Χαμένο Παράδεισο» του Μίλτον, για να αποκαλύψει κομμάτια προαίσθησης της τραγικής κατάντιας της δύσης. Το συγγραφικό του έργο δεν έχει αισθητικές η εσωστρεφείς διαστάσεις, αλλά απευθύνεται σε μία νεωτερική διάσταση κατακερματισμένη από την έλλειψη ατομικής και κοινωνικής ταυτότητας. Δεν ωθεί σε νοσταλγία αλλά προσφέρει σε πολιτικούς, οικονομολόγους και ανθρώπους του δρόμου, εργαλεία τεχνικής και ιστορικής νοημοσύνης, συμπύκνωμα των αρετών της κοινωνικής συμβίωσης. «Με τα πόδια στην γη» είναι ο τίτλος μιας από τις συλλογές της συγγραφικής του δραστηριότητας. Η θεματολογία της πλανάται από την εσφαλμένη υπεροχή της βιομηχανικής οικονομίας στην παταγώδη αποτυχία της ανώτατης εκπαίδευσης και στην σχέση μας με τα εργαλεία της τεχνολογικής «ανάπτυξης» και την άγρια φύση.

Η δυνατότητα συνεπούς έκφρασης της ατομικής και κοινωνικής συνείδησης στην καθημερινότητα προβληματίζει τον καθένα. Όταν μία κοινωνία την εμποδίζει αποκόπτει από την παράδοση και ωθεί, κατά συνέπεια, στην ατομική ανωνυμία και στην πολιτισμική υποβάθμιση άσχετα από τον υλικό πλούτο που παρέχει. Αντίθετος στο ρεύμα, ο Μπέρρυ επικαλείται μια διάσταση ηθικού ριζοβολήματος του οποίου η οικονομία δεν πρέπει παρά να αποτελεί εργαλείο. Ερμηνεύοντας την εξέλιξη του αμερικανικού μοντέλου οικονομίας, θέτει το ρητορικό ερώτημα του πως θα ήταν σήμερα η κοινωνία αν αμέσως μετά τον πόλεμο είχε δοθεί το σωστό βάρος στις αγροτικές κοινότητες αντί στην γεωμετρική αύξηση του εθνικού ακαθάριστου προιόντος και εάν είχε επενδυθεί σε ποιότητα ζωής με τον ίδιο ζήλο που δημιουργήθηκε η πιο μεγάλη πολεμική βιομηχανία του κόσμου. Ερώτημα δραματικά επίκαιρο ακόμη και σήμερα.

Η τοπικιστική διάσταση της σκέψης του Μπέρρυ οικειοποιήθηκε ταχύτατα από το αμερικανικό βιο-περιφερειακό κίνημα. Με λίγα λόγια οικειοποιήθηκε από την οπτική της αυτοδιάθεσης στα βιοτικά όρια ενός συγκεκριμένου χώρου. Ενός χώρου που κατοικείται, που καθορίζεται από τις μορφές ύπαρξης που εμπεριέχει παρά από τα επινοήματα της ορθολογικότητας. Ενός χώρου που διαχειρίζεται από την φύση. Η βιο-περιφερειακότητα γίνεται αντιληπτή μόνο μέσω μιας συστηματικής καλλιέργειας ενσυναίσθησης με την ταυτότητα των τόπων και των τοπικών πολιτισμικών διαστάσεων, μέσω μιας πολιτικής «ηθικής» προς την τοπικότητες τις οποίες ζούμε, συνοδεία βιώσιμων οικονομικών και κοινωνικών πρακτικών ριζωμένων στους ιδιαίτερους χαρακτήρες του χώρου και των παραδόσεων του. Ο πλουραλισμός των τοπικών ταυτοτήτων συνιστά το κατεξοχήν εργαλείο κατά του συγκεντρωτισμού, της υπερσυγκέντρωσης εξουσιών και, κατά συνέπεια, κατά της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού. Η συμπληρωματικότητα, η αμοιβαιότητα, η αλληλεξάρτηση και η ανάπτυξη ενός πυκνού δικτύου διακοινοτικών σχέσεων και δεσμών μπορούν να ορίσουν άνετα την προσέγγιση ενός «οικολογικού φεντεραλισμού». Σε κάθε περίπτωση, το ουσιαστικό πρόβλημα παραμένει η ανάγκη μιας πλουραλιστικής αναθεώρησης της ιδέας του κόσμου, μακριά από τον μονισμό της παγκοσμιοποίησης και τον δυτικό εθνοκεντρισμό, σύμφωνα με τους οποίους κάθε «διαφορετικό» μεταβάλλεται σε βαρβαρότητα και σε παρακμασμένη περιφέρεια προς βαρύ, ακούσιο, «εκμοντερνισμό».

Το ανούσιο περιβαλλοντικό μάρκετινγκ και οι …. Ώρες της Γης

Με αφορμή τη γνωστή γιορτή που έχει στηθεί και φέτος για την «ώρα της Γης» το Αρχιπέλαγος, Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας δηλώνει αποστροφή απέναντι:
- Στο πανηγύρι της τεχνητής ενοχοποίησης των απλών πολιτών για την κλιματική αλλαγή και τα δεινά του πλανήτη.
- Στη σκόπιμη απενεχοποίηση των βιομηχανιών και των εταιρειών – χορηγών της «Ώρας της Γης 200...+» που ευθύνονται για τα καθημερινά και τεράστια περιβαλλοντικά εγκλήματα στη χώρας μας.
- Στην ανούσια φλυαρία του περιβαλλοντικού λόμπι και των όψιμων οικολόγων που αφιερώνουνώρες σε καμπάνιες που αποπροσανατολίζουν τους πολίτες, δηλώνοντας ότι με τον τρόπο αυτό «στέλνουν ηχηρό μήνυμα στους ηγέτες της γης»!, και ούτε λεπτό στα ουσιώδη περιβαλλοντικά προβλήματα των αστικών κέντρων και της περιφέρειας.

Σε αυτή τη χώρα, η οποία:
- πρωτοστατεί στην αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας, χωρίς κανένα πλάνο εξορθολογισμού της κατανάλωσης, και ενώ η παγκόσμια τάση επικεντρώνεται στη μείωση της κατανάλωση ρεύματος,
- αναλώνεται σε οικολογικά πανηγύρια τύπου «Ώρας της Γης», ανησυχώντας μην χάσουμε την πρωτιά από τις …Φιλιππίνες, αδιαφορώντας παράλληλα για την κατασπατάληση του ρεύματος,
- θεωρεί επίτευγμα να σβήσει τα φώτα Σάββατο βράδυ, όταν ούτως ή άλλως τα ενεργοβόρα κτίρια και βιομηχανίες δεν λειτουργούν,

ανοίγουμε τα μάτια μας – δεν είμαστε πιόνια

Απέναντι στις ανέξοδες οικολογίζουσες γιορτές η σιωπή μας είναι ένοχη και η άγνοιά μας επικίνδυνη, εάν θεωρούμε ότι έχουμε τελικά ευθύνη για την πραγματική διαχείριση των περιβαλλοντικών προβλημάτων στην Ελλάδα.

Σε μια εποχή που ο πολίτης σβήνει το διακόπτη καθημερινά επειδή αδυνατεί να πληρώσει τον λογαριασμό ρεύματος (και όχι επειδή έχει οικολογική συνείδηση), οι συμβολικές γιορτές είναι προκλητικές…

Αρχιπελάγος, ΙΘΠ - Η επιστημονική και ερευνητική ομάδα 

ΦΕΡΟΝΙΚΗ: «Το δίκαιο γάλα»

Παρουσίαση : Σπύρος Σγούρος

Ο αγροτικός τομέας στη χώρα μας, βρίσκεται σε μια μακρόχρονη κρίση, που αδυνατεί να ξεπεράσει. Πέρα από την προσέγγιση του θέματος από τους κρατικούς και ημικρατικούς φορείς, που ουσιαστικά αδυνατούν ή δεν επιθυμούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα, ιδιαίτερη σημασία έχει και η ουσιαστικά απαθής στάση των ίδιων των αγροτών. Οι καινοτόμες και ελπιδοφόρες προσπάθειες είναι δυστυχώς λίγες, αλλά δεν καταφέρνουν να αλλάξουν την γενική εικόνα. Σε μεγαλύτερο μάλιστα αξιέξοδο βρίσκεται ο τομέας της κτηνοτροφίας και ειδικότερα οι γαλακτοπαραγωγοί. 

Τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζουν και γαλακτοπαραγωγοί στις ισχυρές κτηνοτροφικές χώρες της Ευρώπης όπως η Γαλλία και η Γερμανία και ειδικότερα οι παραγωγοί που διατηρούν μικρές οικογενειακές φάρμες που έχουν φτάσει πια στα όρια της απόγνωσης καθώς δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τις τεράστιες μονάδες παραγωγής. Η γερμανική κυβέρνηση μάλιστα , ακολουθώντας τις γενικές τάσεις που επικρατούν στην παγκόσμια αγορά, ευνοεί την αρχή «γίνε μεγάλος γιατί είσαι εκτός» (get big or get out).

Eπιπλέον η πολιτική που ασκείται, υπονομεύει την διατήρηση των τιμών σε αποδεκτά επίπεδα για τους παραγωγούς, καθώς υπάρχουν από την μια πλευρά οι αντιμονοπωλιακοί νόμοι που ουσιαστικά απαγορεύουν στους παραγωγούς να ορίζουν μια κατώτατη τιμή, από την άλλη οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες επιτρέπουν τη μεταφορά ποσοστώσεων που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί, στους γαλακτοπαραγωγούς που επιθυμούν να παράγουν μεγαλύτερες ποσοστώσεις από όσες επιτρέπει η ποσόστωση τους, καθιστώντας ουσιαστικά κάθε προσπάθεια για έλεγχο της αγοράς αδύνατη.

Σαν αποτέλεσμα όλων αυτών παρατηρείται και στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, μείωση των εκμεταλλεύσεων και ειδικότερα των μικρών επιχειρήσεων προς όφελος των μεγάλων. 

Πέρα από την εξαφάνιση των μικρών και παραδοσιακών παραγωγών, η μαζικοποίηση της παραγωγής γάλακτος από μεγάλες φάρμες στην Ευρώπη, παρουσιάζει και μερικά ακόμη ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά. Πρόκειται για πραγματικά κολοσσιαίες σε έκταση και όγκο, μονάδες εντατικής και μαζικής παραγωγής γάλακτος, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με την ειδυλλιακή εικόνα της χαμογελαστής αγελάδας που βόσκει σε ένα καταπράσινο λιβάδι.

Στην πραγματικότητα μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό (<1%) από τις αγελάδες  έχουν την τύχη να πατάνε και να τρώνε πράσινο χορταράκι αν και όλες οι συσκευασίες γάλακτος διακοσμούνται με χαμογελαστές αγελάδες ελεύθερες στη φύση. Το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής τους προέρχεται από καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένης σόγιας, η οποία εισάγεται κυρίως από τη Νότιο Αμερική ή από μονοκαλλιέργειες που καλύπτουν τεράστιες εκτάσεις στην κεντρική Ευρώπη.

Η κατάσταση αυτή έχει αρνητικές επιπτώσεις και στην μελισσοκομία. Οι μελισσοκόμοι τόσο της Γερμανίας όσο και της Νότιας Αμερικής, εκφράζουν σφοδρά παράπονα, οι μεν για τις πράσινες ερήμους στις οποίες το νέκταρ και η γύρη απουσιάζουν εντελώς και οι δε για την εκδίωξη τους από περιοχές όπου παραδοσιακά ασκούσαν τη μελισσοκομία αλλά στις οποίες καλλιεργούνται μεταλλαγμένα.

Στην Γερμανία, στις λεγόμενες πράσινες ερήμους, όπου καλλιεργούνται κυρίως καλαμπόκι, η ελαιοκράμβη για ζωοτροφές ή για βιομάζα με την δικαιολογία ότι δεν προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση εφαρμόζονται κατά κόρον επικίνδυνα για τις μέλισσες φυτοφάρμακα, κυρίως νέο-νικοτινοειδή. Έτσι μαζί με τους κτηνοτρόφους, έχουμε τώρα δυσαρεστημένους και τους μελισσοκόμους. 

Όμως εδώ και κάποιο διάστημα, αυτές οι δύο κατηγορίες αγροτών, κατάφεραν με ένα αξιοθαύμαστο τρόπο να χαμογελάσουν πάλι.

Όλα άρχισαν όταν πια οι γαλακτοπαραγωγοί έφτασαν στο έσχατο σημείο και πραγματοποίησαν κινητοποιήσεις σε όλη τη Γερμανία. Οι γυναίκες μάλιστα έφτασαν στο σημείο να πραγματοποιήσουν και απεργία πείνας. Παράλληλα, ένας μεγάλος αριθμός τους, κυρίως παραδοσιακών παραγωγών, αποχώρησαν από τα συνδικαλιστικά τους όργανα, κατηγορώντας τα για σκόπιμη αδιαφορία, μη στήριξη των συμφερόντων τους και συμπόρευση με το λόμπι των μεγάλων παραγωγικών μονάδων. Το αποτέλεσμα ήταν να ιδρύσουν μια νέα ομοσπονδία, την Ομοσπονδία Ανεξάρτητων Παραγωγών, με έδρα τη Βαυαρία και να αρχίσουν να αναζητούν τρόπους για να επιβιώσουν. 

Σε αυτή την προσπάθεια αποφάσισαν να στραφούν με κάθε κόστος προς την ποιότητα και κάλεσαν για βοήθεια και συμβουλές, οργανώσεις καταναλωτών και οργανώσεις προστασίας του περιβάλλοντος. Ανάμεσα σε αυτούς που παραβρέθηκαν σε μια από τις πρώτες συναντήσεις ήταν και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Επαγγελματιών Μελισσοκόμων (ΕΡΒΑ) κ. Walter Haefeker που ζήτησε και πήρε το λόγο για να αναφέρει τα παρακάτω:

«Αν θα ζητούσατε στο παρελθόν τη γνώμη μου θα σας έλεγα ότι δεν θα έβλεπα με καθόλου κακό μάτι τη συρρίκνωση ή τον αφανισμό του επαγγέλματος σας. Εδώ και χρόνια καλλιεργείτε και παράγετε με ένα ληστρικό προς το περιβάλλον τρόπο, γεγονός που έχει άμεση επίπτωση και στο δικό μας επάγγελμα, καθώς γίνεστε αιτία για απώλειες μελισσών και μείωση των μελισσοκόμων. Το μόνο που με φοβίζει και ο λόγος που είμαι εδώ είναι πως αν και εσείς αφανιστείτε, οι εκτάσεις που χρησιμοποιούσατε κινδυνεύουν να περιέλθουν στα χέρια καλλιεργητών γενετικά τροποποιημένων φυτών ή να μετατραπούν σε καλλιέργειες για παραγωγή βιοκαυσίμων, κάτι που θα έχει ακόμη πιο δραματικές συνέπειες στις μέλισσες και το περιβάλλον. Αν λοιπόν θα μπορούσατε να αλλάξετε κάποιες από τις καλλιεργητικές σας τεχνικές ώστε να μην αποτελούν απειλή για τις μέλισσες, θα μπορούσαμε ως μελισσοκόμοι να σας στηρίξουμε με πολύ σημαντικές ενέργειες.»

Το αποτέλεσμα της μέρας εκείνης ήταν οι γαλακτοπαραγωγοί να αποφασίσουν να ξεκινήσουν την παραγωγή ενός νέου προϊόντος με τίτλο « δίκαιο γάλα» το οποίο θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά.
● η παραγωγή των ζωοτροφών θα γίνεται τοπικά,

● η καλλιέργεια των φυτών που προορίζεται για ζωοτροφή θα στηρίζεται σε μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον,

● η διαχείριση και η βοσκή των ζώων θα γίνεται με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον,

● η διατροφή των ζώων θα γίνεται με τέτοιο τρόπο που το προϊόν που παράγεται να υπερτερεί σε μετρήσιμα ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα την περιεκτικότητα σε ω-3 λιπαρά οξέα.

Επιπλέον σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Επαγγελματιών Μελισσοκόμων της Γερμανίας (DBBI) και την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Επαγγελματιών Μελισσοκόμων (ΕΡΒΑ) συμφωνήθηκαν τα παρακάτω:
● οι παραγωγοί δεν θα καλλιεργούν γενετικά τροποποιημένα φυτά για παραγωγή ζωοτροφής,

● οι παραγωγοί δε θα εφαρμόζουν τα φυτοφάρμακα που η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Επαγγελματιών Μελισσοκόμων (ΕΡΒΑ) θεωρεί επιβλαβή για τις μέλισσες,

● οι καλλιεργητικές φροντίδες θα ευνοούν την άνθηση των φυτών που καλλιεργούνται για ζωοτροφές.

Σε αντάλλαγμα οι μελισσοκόμοι συμφώνησαν:
● επιτρέπουν στην Ομοσπονδία Ανεξάρτητων Γαλακτοπαραγωγών να προωθεί και να διαφημίζει το γάλα που παράγει ως «φιλικό προς τις μέλισσες»,

● επιτρέπουν στην Ομοσπονδία Ανεξάρτητων Γαλακτοπαραγωγών να χρησιμοποιεί το λογότυπο της Ομοσπονδία Επαγγελματιών Μελισσοκόμων της Γερμανίας (DBBI) στην προώθηση του γάλακτος και μελλοντικά και της Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Επαγγελματιών Μελισσοκόμων (ΕΡΒΑ),

● όλοι οι μελισσοκόμοι –μέλη της Ομοσπονδία Επαγγελματιών Μελισσοκόμων της Γερμανίας (DBBI) διαθέτουν μαζί με το μέλι τους και το διαφημιστικό υλικό του γάλακτος «το δίκαιο γάλα».

Λίγους μήνες μετά, το γάλα με την αγελάδα «Φερονίκη» ήταν στα ράφια 2 πολυκαταστημάτων της Βαυαρίας που δέχτηκαν να το διαθέσουν. Το όνομα της αγελάδας αποτελεί λογοπαίγνιο καθώς συνδυάζει τη λέξη fair (δίκαιο) με τη βερονίκη, κλασσικό όνομα για αγελάδες στη Γερμανία. Στη συσκευασία στο χορτάρι που βόσκει η αγελάδα, διακρίνονται μέλισσες.

Η τιμή του συγκεκριμένου γάλακτος είναι ψηλότερη από το συμβατικό γάλα, αν και η διαφορά δεν είναι τόσο μεγάλη που να το καθιστά απαγορευτικό.

Ποια ήταν η τύχη του «δίκαιου γάλακτος» στην αγορά? Απόλυτη επιτυχία !
Μέσα σε λίγους μήνες η προσπάθεια αγκαλιάστηκε από τους Γερμανούς καταναλωτές, οι οποίοι πέρα από την απαίτηση τους για ποιοτικά προϊόντα, είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι και όσον αφορά τη διατήρηση των μελισσών. Από τον Ιανουάριο που ξεκίνησε η πώληση του «δίκαιου γάλακτος» μέχρι σήμερα, έχει πιαστεί για τα καλά στην ντόπια αγορά και έχει φτάσει να διατίθεται σε περισσότερα από 1500 καταστήματα.

Όλα τα παραπάνω έγιναν χωρίς εμπλοκή πολιτικών ή κρατικών παραγόντων και χωρίς καμία αλλαγή στις νομοθεσίες ή τους κανόνες της αγοράς. Ήταν απλά το αποτέλεσμα της συνεργασίας των γαλακτοπαραγωγών με τους μελισσοκόμους. Φυσικά αναγκαίος παράγοντας επιτυχίας ήταν η ύπαρξη ενός καταναλωτικού κοινού που έχει την παιδεία και μπορεί να προσφέρει έμπρακτα την στήριξη του σε ένα τέτοιο εγχείρημα το οποίο, όπως γνωρίζει εκ των προτέρων, πέρα από τους παραγωγούς θα ωφελήσει και τις μέλισσες με θετικά επακόλουθα στο περιβάλλον, την βιοποικιλότητα γενικότερα και την ποιότητα της ζωής του.

(Βασικά στοιχεία της δημοσίευσης πάρθηκαν από άρθρο του κου Αλ. Παπαχριστοφόρου, στην «Μελισσοκομική Επιθεώρηση»)

Μερικά από τα βασικά διαφημιστικά της προσπάθειας "ΦΕΡΟΝΙΚΗ – «δίκαιο γάλα»  για τον καταναλωτή"

Διαφάνεια στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, των  μεγάλων εταιρειών και της νοοτροπίας  της απεριόριστης ανάπτυξης, τρία πράγματα είναι πιο σημαντικά : διαφάνεια , εντιμότητα και αειφορία.
Με το  «δίκαιο γάλα»  μπορείτε να επιλέξετε τα φυσικά προϊόντα , τα οποία γνωρίζετε ακριβώς τι περιέχουν, πώς αναπτύσσονται  και τι κάνουν.

Διατροφική αξία

Υπόσχεσή μας είναι η ποιότητα. Η υγεία είναι το πολυτιμότερο πράγμα που διαθέτουμε . Με το όφελος από το «δίκαιο γάλα»  που παράγεται κάθε μέρα μπορούμε να κάνουμε κάτι για την υγεία και την ευημερία μας . Το «δίκαιο γάλα» είναι πλούσιο σε υψηλής ποιότητας πρωτεΐνες . Περιέχει  επίσης τις απαραίτητες βιταμίνες (Β2 και Β12), ασβέστιο, άλλα θρεπτικά συστατικά και ιχνοστοιχεία .

Το «δίκαιο γάλα»  έχει  εξαιρετικά υψηλή περιεκτικότητα στα πολύτιμα ωμέγα -3 λιπαρά οξέα, σε σύγκριση με το συμβατικό γάλα . Αυτά τα συστατικά του γάλακτος είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τα παιδιά, τους  ηλικιωμένους, τις έγκυες γυναίκες και τους αθλητές.

Ασφαλείς θέσεις εργασίας στην περιοχή

Το «δίκαιο γάλα» προέρχεται αποκλειστικά από αγροκτήματα στην περιοχή σας. Αυτό εξασφαλίζει την επιβίωση των παραδοσιακών οικογενειακών επιχειρήσεων και την προστασία  των θέσεων εργασίας  στην περιοχή σας . Επιπλέον, επιχειρεί  να μειώσει τις αποστάσεις μεταφορών στο ελάχιστο , πράγμα που σημαίνει λιγότερη ρύπανση καυσαερίων και μικρότερη κατανάλωση ενέργειας.

Εν ολίγοις, αν έχετε επιλέξει το «δίκαιο γάλα», μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι θα  πάρετε μια απολύτως υγιή και πολύτιμη τροφή , το οποίο παράγεται με αειφόρο και οικολογικό τρόπο .

Προστασία περιβάλλοντος

Όταν σκέφτεστε για το μέλλον δεν μπορεί η προστασία του  περιβάλλοντος να μένει απέξω.  Είμαστε παραγωγοί γαλακτοκομικών προϊόντων που έχουν γνώση και εμπλέκονται με πολλούς τρόπους στην προσπάθεια για ένα υγιές περιβάλλον. Η διατήρηση των μελισσοκόμων μας είναι ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός για όλους. Με την αγορά του «δικαίου γάλακτος» βοηθάτε στην διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος.

Σεβασμός των ανθρώπων και των ζώων

Δεσμευόμαστε να κρατήσουμε τα ζώα μας, με ανθρωπιά και να τους παρέχουμε μια φυσική υγιεινή, χωρίς γενετικά τροποποιημένα, διατροφή.

Δίκαιη τιμή για τους αγρότες - Η ποιότητα έχει την τιμή της

Η τρέχουσα τιμή του γάλακτος στη Γερμανία δεν είναι επαρκής ακόμη και για να καλυφθούν τα έξοδα λειτουργίας των επιχειρήσεων μας . Το αποτέλεσμα : όλο και περισσότερο  ένα μέρος των παραγωγών  να εγκαταλείπει αγροκτήματα αιώνων. Έτσι δεν πεθαίνει μόνο ένα κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά κινδυνεύει και η επιβίωση του μοναδικού μας τοπίου. Για να αποφευχθεί αυτό , έχουμε υπολογίσει μια τιμή που να καλύπτει τα έξοδα μας και επομένως να εξασφαλίζεται η επιβίωση των δεκάδων παραδοσιακών οικογενειακών αγροκτημάτων.