Η λειτουργικότητα της άμεσης δημοκρατίας

  

------------------------------------------- 

του Γιώργου Δημητρίου  

1. Άμεση δημοκρατία και πολιτικό σύστημα.  Τα εργαλεία εφαρμογής της άμεσης δημοκρατίας δεν προσφέριονται σαν μοχλός ριζικής αναδόμησης του πολιτικού συστήματος. Ορισμένα δομικά στοιχεία του μπορούν να τροποποιηθούν μέσω της λαϊκής πρωτοβουλίας ενώ ο θεσμός του δημοψηφίσματος  έχει, πρώτιστα, σταθεροποιητικό ρόλο.

2. Άμεση δημοκρατία και εκλογικό σύστημα. Τα εργαλεία της άμεσης δημοκρατίας συνιστούν το κατεξοχήν μέσο αναχαίτισης κάθε προσπάθειας τροποποίησης του εκλογικού νόμου από μέρους των κυρίαρχων κομμάτων εις βάρος των ανταγωνιστικών τους.

3. Άμεση δημοκρατία και κομματικό σύστημα.  Η εφαρμογή των εργαλείων της άμεσης δημοκρατίας συνεισφέρει στην εξασθένιση της υποστήριξης των ομάδων συμφερόντων και «πίεσης» από μέρους του κομματικού συστήματος, μέσω της συνεχούς προσπάθειας ανεύρευσης κοινών τόπων μεταξύ οπτικών της κοινωνίας των πολιτών και κράτους.

4. Άμεση δημοκρατία και κυβέρνηση. Όταν τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του δημοψηφίσματος εγγίζουν εκείνα των εκλογικών αναμετρήσεων, το δημοψήφισμα μεταλλάσσεται σε ψήφο εμπιστοσύνης ή μομφής προς την κυβέρνηση.

5.  Άμεση δημοκρατία και δομή του κράτους. Ο φεντεραλισμός συνιστά μια εξαιρετική προϋπόθεση για την άμεση δημοκρατία ενώ η άμεση δημοκρατία συμβάλλει στην διαφύλαξη της ουσίας του φεντεραλισμού.

6. Άμεση δημοκρατία και μειοψηφίες. Η εφαρμογή των εργαλείων της άμεσης δημοκρατίας προσφέρει μεν σημαντικές ευκαιρίες για τις μειοψηφίες αλλά τις υποβάλλει και σε υψηλά ρίσκα. Τους προσφέρει εξαιρετικές δυνατότητες συμμετοχής και αρνησικυρίας αλλά μπορεί, κάλλιστα, να μεταβληθεί σε μέσο περιθωριοποίησης τους.

7. Άμεση δημοκρατία και πολιτικές ελίτ. Η άμεση δημοκρατία διαρρηγνύει τους κύκλους των πολιτικών ελίτ και θέτει όρια στην επιρροή τους. Και αυτό, δίχως την ανάγκη εντατικοποίησης των σχέσεων μεταξύ αντιπροσωπευόμενων και αντιπροσώπων.

8. Άμεση δημοκρατία και σταθερότητα του πολιτικού συστήματος. Σαν συνταγματικά κατοχυρωμένη μορφή διακυβέρνησης, η άμεση δημοκρατία ενδυναμώνει την σταθερότητα του πολιτικού συστήματος.

9. Άμεση δημοκρατία και νομιμοποίηση. Η εφαρμογή των εργαλείων της άμεσης δημοκρατίας συνιστά ένα από τα κυριότερα μέσα ισχυρής νομιμοποίησης πολιτικών αποφάσεων και των οργάνων του κράτους.

10. Άμεση δημοκρατία και ανανέωση του πολιτικού συστήματος. Η άμεση δημοκρατία δεν βοηθά σε γενικές γραμμές τις συντηρητικές δυνάμεις αλλά ούτε και τις δυνάμεις ανανέωσης.

11. Άμεση δημοκρατία και αποδοτικότητα. Η εφαρμογή των εργαλείων της άμεσης δημοκρατίας αυξάνει σημαντικά την ροή δεδομένων προς το πολιτικό σύστημα, κύρια όταν την υιοθετούν οντότητες παντελώς αποκομμένες από τις πολιτικές αποφάσεις. Για κάθε μεμονωμένη χρήση της η αποδοτικότητα του πολιτικού συστήματος μειώνεται αλλά συνολικά και διαχρονικά αυξάνεται.

12. Άμεση δημοκρατία και αποδοχή των πολιτικών αποφάσεων. Μέσω της ορθής και ορθολογικής εφαρμογής της, η άμεση δημοκρατία αυξάνει εκθετικά την αποδοχή των πολιτικών αποφάσεων.

13. Άμεση δημοκρατία και έλεγχος προστριβών και διενέξεων. Η εφαρμογή των εργαλείων της άμεσης δημοκρατίας συνεισφέρει στην μόνιμη και ειρηνική διευθέτηση προστριβών και διενέξεων.

14. Άμεση δημοκρατία και συμμετοχή. Η μοναδικές, επιπρόσθετες, δυνατότητες συμμετοχής που προσφέρει η άμεση δημοκρατία εισπράττονται στην πραγματικότητα από περιορισμένες αντι-ελίτ.

15. Άμεση δημοκρατία και κοινωνικοποίηση.  Η εφαρμογή της άμεσης δημοκρατίας έχει εξαιρετικά παιδευτικά και κοινωνικοποιητικά χαρακτηριστικά και αποτελέσματα. Όχι τυχαία, στην Ελβετία και στις Ηνωμένες Πολιτείες εσωτερικοποιείται σαν πολύτιμη αξία.

16. Άμεση δημοκρατία και επίλυση προβληματικών. Η εφαρμογή των εργαλείων της άμεσης δημοκρατίας δεν προσφέρεται για την επίλυση του συνόλου των προβληματικών πολιτικού χαρακτήρα Είναι καταλληλότερη για απλές και επίμαχες προβληματικές, αναγνωρίσιμες και πλήρεις αξιών, προβληματικές που προσφέρονται για διαυγείς αποφάσεις και απαιτούν περιορισμένο κόστος για την αναλυτική τους παρουσίαση στο κοινό.